ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Όσο κι αν κανείς προσέχει
όσο κι αν το κυνηγά,
πάντα  πάντα θα `ναι αργά
δεύτερη ζωή δεν έχει

Οδυσσέας  Ελύτης  “Παράπονο”

(ομιλία της ψυχολόγου-ψυχοθεραπεύτριας Μαρίας Κατσαρού στην κοπή πίτας του συλλόγου μας)

Υπάρχει μια φήμη που εξαπλώνεται πολύ γρήγορα τα τελευταία χρόνια ,η οποία λέει πως η εμφάνιση του  καρκίνου έχει άμεση σχέση με την ψυχολογική θέση ενός ανθρώπου. Και λέω φήμη διότι δεν υπάρχουν αρκετές τεκμηριωμένες έρευνες ακόμη που να αποδεικνύουν αυτή την υπόθεση εργασίας.

Σε μας τους ψυχοθεραπευτές φτάνουν οι άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο, γιατί οι ίδιοι κρίνουν πως η διαδικασία αυτή της ψυχοθεραπείας θα τους ενισχύσει, είτε έρχονται ύστερα απο προτροπή του γιατρού τους ,είτε του συγγενικού τους περιβάλλοντος .

Η ψυχολογική υποστήριξη ενός καρκινοπαθή από έναν ειδικό είναι σημαντική όχι γιατί ο ίδιος έχει χάσει εξ’ αιτίας της νόσου την ικανότητα για λογική σκέψη, αλλά επειδή αυτό που αντιμετωπίζει είναι μια σοβαρή και απρόσμενη αλλαγή και τον κατακλύζουν πολύ έντονα συναισθήματα .Κλονίζεται η πεποίθηση της υγείας και ουσιαστικά πενθεί την χαμένη του υγεία. Κυριαρχεί η ιδέα του θανάτου. Η αίσθηση πως οι άνθρωποι γύρω του δεν τον καταλαβαίνουν και η θλίψη για όλα αυτά που ζει και αισθάνεται τον κάνουν να σιωπά. Άλλωστε οι λέξεις ποτέ δεν μπόρεσαν να περιγράψουν τα στρώματα του πόνου ,ούτε να τον απορροφήσουν.

Έχει  διατυπωθεί μία αλληλουχία πέντε σταδίων, που χαρακτηρίζει την εξέλιξη της ψυχικής κατάστασης των ασθενών.(Kübler – Ross, 1969):

1. Στάδιο άρνησης. Η άρνηση μπορεί να αφορά συγκεκριμένα γεγονότα (π.χ. εμφάνιση κάποιου συμπτώματος), τις επιπτώσεις της νόσου ή την πιθανότητα θανάτου από αυτή.

2. Στάδιο διαπραγμάτευσης. Αποσκοπεί στην αποτροπή των δυσάρεστων επιπτώσεων της νόσου ή του θανάτου. Η διαπραγμάτευση γίνεται με κάποιο άτομο κύρους ή τον Θεό.

3. Στάδιο κατάθλιψης

4. Στάδιο αποδοχής. Η συμπεριφορά του ασθενούς εκφράζει την αποδοχή της κατάστασης (π.χ. περιορισμένη επικοινωνία, απόσυρση).

Κάπως έτσι αρχίζει η αποδόμηση της ζωής που είχαμε. Μετά από ένα οδυνηρό γεγονός, ιδιαίτερα απειλητικό για τη ζωή μας . Το άτομο βρίσκεται στην ανάγκη να επαναπροσδιορίσει τη ζωή του ,την ύπαρξη του και αυτό είναι κάτι που δεν παρουσιάζεται όταν κάποιος είναι ευτυχισμένος. Ξέρετε ,πίσω από κάθε ανθρώπινο δεινό, από κάθε πόνο κρύβεται ένα δώρο. Θα σας θυμίσω τον μύθο με το κουτί της Πανδώρας.

Ο μύθος

Ο Δίας και ο Προμηθέας ,οι οποίοι είχαν μια δυνατή φιλία ,τα χαλάσανε γιατί ο Προμηθέας έμαθε στους ανθρώπους τις τέχνες, τους έδωσε γνώση για να αναπτύξουν πολιτισμούς, τους χάρισε το κρέας για να το τρώνε, ορίζοντας ότι στους θεούς θα θυσιάζουν τα οστά και τέλος τους έδωσε την φωτιά. Σε όλα αυτά φυσικά ο Δίας ήταν αντίθετος.

Ο Προμηθέας είχε έναν αδερφό, τον Επιμηθέα που ήταν κάτοχος του πιθαριού στο οποίο είχε περικλείσει ο Προμηθέας όλα τα κακά, όπως την Πείνα, την Τρέλα, τον Πόλεμο, τις αρρώστιες και το οποίο δεν έπρεπε να ανοιχθεί ποτέ για να μην ελευθερωθούν στον κόσμο.

Ο Δίας λοιπόν σκέφτηκε να δημιουργήσει μια γυναίκα ακαταμάχητα όμορφη, γοητευτική η οποία θα δινόταν δήθεν ως δώρο στον Επιμηθέα με απώτερο σκοπό να καταστρέψει το ανθρώπινο γένος. Για αυτό το λόγο δημιούργησε την γυναίκα αυτήν, μια γυναίκα πανέμορφη.. Το όνομα αυτής ήταν Πανδώρα.

Όταν ο Ερμής πήγε την Πανδώρα στον Επιμηθέα εκείνος θαμπώθηκε τόσο πολύ από την ομορφιά της και την χάρη της που όχι μόνο δέχθηκε αυτό το δώρο αλλά σύντομα την παντρεύτηκε. Παρόλο που ο Επιμηθέας την πρόσεχε αρκετά καλά, εκείνη γεμάτη περιέργεια για το περιεχόμενο του πιθαριού, κάποια στιγμή το πλησίασε κι άνοιξε το καπάκι. Μεμιάς η Πανδώρα τρομαγμένη είδε να ελευθερώνονται στον κόσμο όλα τα δεινά και τα τέρατα που με τόσο κόπο είχε κλείσει εκεί ο Προμηθέας. Όταν κατάφερε να ξεπεράσει  τον τρόμο της έκλεισε και πάλι το καπάκι, προλαβαίνοντας να κρατήσει κλεισμένη στο πιθάρι την Ελπίδα.

Η ελπίδα στην δική μας συζήτηση είναι κατά την άποψη μου ,να ξαναβρεθώ με τον εαυτό μου, να τον συγχωρήσω ,να τον φροντίσω ,να γίνω αλληλέγγυος. Και εκεί εντοπίζω εγώ τη σημαντικότητα της ίδρυσης αυτού του Συλλόγου. Άνθρωποι με ελπίδα ,παίρνουν την πονεμένη εμπειρία τους και την μεταφέρουν σαν πολύτιμο δώρο σε όλους αυτούς που πονούν και σε όλους αυτούς που θα πονέσουν. Έτσι το ταξίδι τους γίνεται νίκη και τους ευχαριστούμε γι΄αυτό.

Μαρία  Κατσαρού

Ψυχολόγος

Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια

Τραυματοθεραπεία (EMDR)